Agressie tegen zorgpersoneel is een groot maatschappelijk probleem met multifactoriële oorzaken en verdragende gevolgen. Zowel uit wetenschappelijk onderzoek als uit beleidsplannen op Vlaams en Federaal niveau blijkt dat er een duidelijke nood is aan effectieve preventie- en interventiestrategieën. Opleiding en training worden naar voor geschoven als sleutelcomponenten bij preventie en aanpak van agressie naar zorgpersoneel. Nochtans hebben bestaande interventies vaak nog onvoldoende effect. Een te éénzijdige benadering en te beperkte aansluiting bij de bredere noden van de organisatie liggen hieraan vaak ten grondslag. Om efficiënt om te gaan met agressie in de zorg- en welzijnssector is er daarom nood aan een integrale organisatiebrede aanpak op maat.

Het projectmatig wetenschappelijk onderzoek (PW0) dat liep van 2015 tot 2018 over ‘Agressie in de zorg: tussen kwetsbaarheid en weerbaarheid’ wou aan bovenstaande nood tegemoetkomen. Dit door de ontwikkeling van een multidisciplinaire toolbox voor het omgaan met agressie van patiënten en/of hun familie naar personeel in de zorg- en welzijnssector (type II agressie).
Dit project vormde binnen de UC Leuven-Limburg een samenwerking tussen de Expertisecellen ‘Active Ageing’ en ‘Empowering People’, waar de programmalijn ACHT/APART onderzoek uitvoert en dienstverlening levert rond het omgaan met agressie. Daarnaast wordt samengewerkt met heel wat belangrijke Vlaamse partners zoals bv. Icoba. Op deze manier werd alle bestaande expertise op vlak van agressie en ouderenzorg samengebracht in een geïntegreerde aanpak.

Deze toolbox bevat methodieken gericht op verschillende fasen van een agressie-incident (preventie, interventie en nazorg), voor de verschillende niveaus binnen een organisatie (organisatieniveau, afdelingsniveau en individueel niveau) en inspelend op kennis, attitude en vaardigheden.
Het uitgangspunt van deze toolbox is om zo concreet mogelijk materiaal aan te leveren zodat je op eenvoudige wijze aan de slag kan in jouw organisatie. Bijkomend is er getracht om telkens een onderbouwde keuze te maken op basis van literatuur en ervaring van experten in het training geven rond agressie en in de ouderenzorg. Dit leidde tot een gedrukte handleiding waarvan je nu in het bezit bent, deze website waar de methodieken beschikbaar zijn en een e-learning module over agressie.

De toolbox gaat over agressie in de zorg en is breed te gebruiken maar wordt in deze pilootstudie specifiek toegepast op de context van ouderenzorg.

In deze toolbox spreken we voornamelijk over zorgvrager en zorgverleners maar door het gebruik van diverse instrumenten is het niet eenvoudig om deze eenduidigheid in terminologie aan te houden. We spreken van zorgvrager als het gaat over cliënten, patiënten, bewoners, familie,…. Onder zorgverlener verstaan we medewerkers, begeleiders, hulpverleners (verpleegkundigen, verzorgenden), dienstverleners,…. Wanneer we over leidinggevenden spreken gaat het over de groep van tussenverantwoordelijken in een organisatie die zich situeren tussen de basismedewerker en het beleid namelijk diensthoofden, teamcoaches.